ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ανήκει στην οικογένεια των Μυρτοειδών. Την συναντούμε με τις κοινές ονομασίες Μυρτιά, Σμυρτιά, Μυρθιά, Μερσινιά. Είναι θάμνος αειθαλής και περιλαμβάνει 75 περίπου είδη, τα οποία φυτρώνουν στις χώρες της Μεσογείου. Στην χώρα μας φύεται ένα μόνο είδος, ο Μύρτος ο κοινός.
Είναι φυτό αρωματικό, ευρύτατα διαδεδομένο, σχετικώς σε υγρά χώματα. Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα και παραφυάδες. Τα κλαδιά της είναι κάθετα και ίσια, λεπτά και πολύ ελαστικά. Τα κλαδιά της Μυρτιάς από έθιμο και από την αρχαιότητα ακόμη, στολίζουν εκκλησίες και χρησιμοποιούνται κατά τις τελετές και πανηγύρεις. Σπανιότατα εξελίσσεται σε δένδρο και μπορεί να φτάσει τα 5 μέτρα. Έχει φύλλα αντίστοιχα με κοντό μίσχο, με σχήμα μικρό και κοντό, αυγοειδές, σουβλερό, λείο και στις δύο επιφάνειες. Όταν πάρουμε ένα φύλλο και το παρατηρήσουμε στον ήλιο, θα δούμε μικρά φωτεινά στίγματα, τα οποία είναι τα ελαιοφόρα κύτταρα. Από τα φύλλα (που συλλέγουν λίγο πριν την άνθιση) παράγεται αιθέριο έλαιο με απόσταξη. Έχει άνθη λευκά, που φέρνουν πολυάριθμους στήμονες με ζωηρά χρώματα. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τα έντομα. Ο καρπός είναι ράγα μπλε ή σπανιότερα λευκού χρώματος με διάμετρο περίπου 8 χιλιοστών. Έχει γεύση στυφή.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο θάμνος ήταν πολύ γνωστός από την αρχαιότητα και τον θεωρούσαν ιερό. Ο Διοσκουρίδης κατέταξε τις μυρτιές σε αυτές με μπλε και σε αυτές με λευκούς καρπούς, οι οποίοι έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Τους έδινε ως αντίδοτο για τσιμπήματα σκορπιών και αραχνών και για να καταπολεμίση ασθένειες της κύστης και την διάρροια, σε μορφή βρασμένου χυμού. Η συνταγή αυτή χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στη παραδοσιακή ιατρική.
Ήταν αφιερωμένη στην θεά Αφροδίτη και εθεωρείτο σύμβολο της παρθενίας. Την συσχέτιζαν επίσης με το γάμο. Ένας άλλος μύθος περιγράφει τη Φαίδρα να τρύπα τα φύλλα της μυρτιάς είτε από στενοχώρια είτε για να εκδικηθεί της Αφροδίτη, επειδή δεν την ερωτεύθηκε ο Ιππόλυτος. Αυτός ο μύθος προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τα φύλλα της μυρτιάς μοιάζουν τρυπημένα όταν φαίνονται στον Ήλιο. Αυτά τα διαφανή στίγματα στην πραγματικότητα είναι αδένες με αιθέριο έλαιο. Δύο κυρίως ποικιλίες της υπήρχαν και τότε, όπως και τώρα. Η μενανόκαρπος και η λευκόκαρπος. Από τα μαύρα μούρα παρασκεύαζαν τον μυρτινίτη οίνο και από τα τρυφερά της φύλλα το μυρεψικόν μυρτέλαιο.
Στην Ινδία η Μυρτιά θεωρείται ότι είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση εγκεφαλικών παθήσεων, ιδιαίτερα της επιληψίας. Το βότανο χρησιμοποιήθηκε επίσης ως άριστο καλλυντικό. Έπαιρναν μια δυο χούφτες μύρτα, τα στουμπίζανε και τα έβαζαν σε ένα πήλινο κανάτι με ρακί. Μετά από 7-8 μέρες το σουρώνανε και έπαιρναν ένα ελαιώδη χυμό. Το παρασκεύασμα αυτό διασκόρπιζε τις ρυτίδες του προσώπου, που αποκτούσε κάποια λαμπρότητα και γυαλάδα. Τις βέργες της Μυρτιάς τις χρησιμοποιούσαν ακόμη στην καλαθοπλεκτική.
Στην Κρήτη τους καρπούς τους ονόμαζαν μέρτα και τους θεωρούσαν τονωτικούς. Γνώριζαν τις ευεργετικές ιδιότητες των φύλλων τα οποία καβούρδιζαν ή τα έψηναν σε φούρνο και στη συνέχεια τα κοπάνιζαν και τα κοσκίνιζαν για να πάρουν την σκόνη με την οποία επιπάσσανε στα έλκη γλουτών, που προέρχονταν από μακροχρόνια κατάκλιση. Με τον χυλό των βρασμένων μερτόφυλλων αντιμετώπιζαν τα παρατρίμματα (συγκάματα) των βρεφών. Το μερτόλαδο το χρησιμοποιούσαν στις ρευματοπάθειες. Τα φύλλα της Μυρτιάς τα κάνανε κολαΐνες (κολιέ) και τα κρεμούσαν στα βαρέλια του μούστου για να παίρνει ωραία μυρωδιά.
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ
Η Μυρτιά περιέχει στυπτικές και πτητικές ουσίες πλούσιες σε μυρτιόλη, σινεόλη και γκεραβίαλη. Περιέχει επίσης βιταμίνη C. Τα φύλλα περιέχουν τρυγικό οξύ. Τα ενεργά συστατικά της Μυρτιάς απορροφούνται ταχέως και μπορούν μέσα σε 15 λεπτά να δώσουν στα ούρα το άρωμα της βιολέτας.
Ο καρπός έχει μια αρωματική γεύση μπορεί να καταναλωθεί φρέσκος όταν είναι ώριμος ή μπορεί να ξηρανθεί και στη συνέχεια χρησιμοποιείται ως αρωματικό άρτυμα τροφίμων. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται ως άρτυμα σε μαγειρεμένα αλμυρά πιάτα.
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Τα φύλλα του μύρτιλου ελαττώνουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και έρευνες θεωρούν ότι αυξάνει την παραγωγή ινσουλίνης και ότι εμποδίζει την εξάπλωση του ιού της ηπατίτιδας C.
Επιπλέον, ενδείκνυται για την αντιμετώπιση λοιμώξεων του ουροποιητικού.
ΧΡΗΣΗ
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1 κοφτή κουταλιά αποξηραμένα φύλλα και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Δεν πρέπει να καταναλώνεται για περισσότερο από 3 εβδομάδες τον χρόνο.
Προσοχή!
Οι ιδιότητες που έχει το κάθε βότανο, το καθιστά σύμμαχό μας στην αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών.
Όμως η υπερκατανάλωση μπορεί να φέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα.
Γι αυτό τον λόγο θα πρέπει πάντα να ρωτάτε τον γιατρό σας πριν από τη λήψη κάθε βοτάνου.
Η ως άνω παρουσίαση του φυτού, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή.
Η συμβουλή ειδικού κρίνεται απαραίτητη πριν από την χρήση του φυτού.